Pandemi sonrası resesyon kıskacına giren Avrupa’da artan iyimser hava, doğrudan yabancı yatırımlara da yansıdı. Uluslararası danışmanlık, denetim ve vergi hizmetleri şirketi EY’nin (Ernst & Young) yayınladığı EY Avrupa Ülke Çekiciliği Araştırması 2024 sonuçları Avrupa’da doğrudan yabancı yatırımların 2020’den bu yana ilk kez azaldığını ortaya koydu. Rapora göre yatırımcılar tedarik zincirlerini yeniden yapılandırmak için öncelikle Güney ve Doğu Avrupa’yı odağına aldı, Almanya gibi ülkelere yönelik yatırımlarda gerileme var. Türkiye ise yabancı yatırım projelerinin arttığı az sayıda ülkeden biri olarak pozitif ayrıştı. Türkiye 375 proje ile Avrupa’nın dördüncüsa konumunda.
AVRUPA GENELİ YÜZDE 4 DÜŞTÜ
EY Avrupa Ülke Çekiciliği Araştırması 2024 raporu; 2023’te Avrupa’ya yapılan doğrudan yabancı yatırımda (DYY) bir önceki yıla göre yüzde 4, pandeminin yaşandığı 2019’a göre de yüzde 11’lik düşüş yaşandığını gösterdi. Düşüşe rağmen Avrupa’da doğrudan yabancı yatırımların büyük bölümünün sırasıyla Fransa, İngiltere ve Almanya’da olduğu görülüyor. Toplam projelerin yaklaşık yarısını ilk üç sırayı alan bu ülkeler oluşturdu.
İlk sıradaki Fransa’da DYY, bin 194 proje ile yüzde 5, üçüncü Almanya’da 733 proje ile yüzde 12 azalmış durumda. İkinci sıradaki İngiltere ise geçen yıl bu eğilimi tersine çevirip 985 proje ile yüzde 6’lık bir artış yakaladığı ve Almanya’nın önüne geçtiği görüldü.
Rapora göre; 2023 boyunca dünyanın dört bir yanındaki işletmeler 44 Avrupa ülkesinde 5 bin 694 adet sıfırdan yatırım ve genişleme projesi açıkladı. 2022’de bu rakam 5 bin 962’ydi.
Rapora göre 2022’deki yüzde 1’lik ve 2021’deki yüzde 5’lik büyümeye kıyasla yıllık bazda yüzde 4’lük düşüş yaşandı. Yatırımlar 2017’deki zirve noktasına kıyasla yüzde 14 azaldı ve doğrudan yabancı yatırımlar sonucunda Avrupa’da yaratılan toplam istihdam sayısı bir önceki yıla göre yüzde 7 azalarak 319 bin 923’e düştü.
YATIRIMLAR GÜNEYE KAYDI
Rapor, Güney ve Doğu Avrupa’daki birçok ülkenin, işletmelerin tedarik zincirlerinin ve üretim faaliyetlerinin yeniden düzenlenmesinden önemli ölçüde yararlandığını ortaya koydu. Raporda şöyle denildi: “İmalat projelerinin sayısı Avrupa genelinde bir miktar azaldı; ancak İspanya, Türkiye, Polonya, İtalya, Sırbistan, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan’da artış görüldü. Dijital ve iş hizmetleri sektörlerine yapılan yatırımların yavaşlaması, Hollanda ve Belçika gibi ülkelerdeki yatırımları etkiledi. Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş, Baltık ülkeleri de dahil olmak üzere birbirine komşu olan pazarlardaki yatırımları da etkilemeye devam ediyor.”.
Türkiye güçlü performansı ile dikkat çekiyor
TÜRKİYE POZİTİF AYRIŞTI
Rapora göre Türkiye, doğrudan yabancı yatırım projelerinde 2023’te yüzde 17’lik artış ile güçlü performans gösteren ülkeler arasında yer aldı. Sıralamada 2022 yılında 321 projeyle beşinci olan Türkiye’nin 2023’te 375 projeyle dördüncü sıraya yükseldiği görülüyor.
EY Avrupa Ülke Çekiciliği Araştırması 2024 raporunun Avrupa kıtası için önemli göstergeler içerdiğini belirten EY Türkiye Strateji ve Kurumsal Finansman Bölüm Başkanı Özge Gürsoy Büyükavşar, “Doğrudan yabancı yatırımlar, Avrupa ekonomisi için oldukça kritik öneme sahip. Avrupa’nın Gayri Safi Yurt İçi Hasılası’nın önemli bir payı doğrudan bu yatırımlara bağlı. Rapora göre; ankete katılanların geleceğe dair iyimser bir bakış açısı var. Yatırımcılar tedarik zincirlerini yeniden yapılandırmak için öncelikle Güney ve Doğu Avrupa’yı odağına alırken, Türkiye yabancı yatırım projelerine göre yapılan sıralamada 375 proje ile dördüncü sırada bulunuyor. Avrupa’nın, ABD ve Çin’in giderek sertleşen rekabeti karşısında, rekabetçi kalması için en kısa zamanda eyleme geçmesi ve farklı adımlar atması gerekiyor” dedi.
Özge Gürsoy Büyükavşar
ENFLASYON AVRUPA’YI GERİLETTİ
Pandemiden sonra toparlanması beklenen Avrupa’ya yapılan doğrudan yabancı yatırımlar; ekonomik büyümenin yavaşlaması, enflasyonist dalgalanmalar, enerji fiyatlarının artması ve jeopolitik ortamın hareketli olması nedeniyle 2020’den bu yana düşüşe geçti. Rapora göre şirketler, yatırım kararlarını etkileyen en önemli üç riskin; yasal düzenlemelerin getirdiği maliyet yükünün artması, enerji fiyatlarının değişmesi ve siyasi istikrarsızlık olduğunu söylüyor.
HİZMET SEKTÖRÜ ÖNE ÇIKTI
EY raporuna göre; Avrupa’nın en büyük yatırım sektörleri olan yazılım ve BT hizmetleriyle ticari ve profesyonel hizmetlerdeki doğrudan yabancı yatırım projelerinin sayısı sırasıyla yüzde 19 ve yüzde 27 düştü. Her ikisinin de müşterilerin kısıtlı bütçelerinden ve dış kaynak kullanımındaki genel düşüşten etkilendiği belirtildi. Buna karşın kültür ve turizm sektörüne yapılan yatırımların 2023’te yüzde 130 artması ve pandeminin bitmesinin ardından tüketicilerin, eğlence ve seyahat harcamalarına dönmesinin sektörün toparlanmasında etkili olduğuna dikkat çekildi.
